क्रेडिट स्कोर सुधारण्यासाठी सोप्या आणि प्रभावी टिप्स

क्रेडिट स्कोर हा आपल्या आर्थिक आरोग्याचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. तो मूलतः तुमच्या आर्थिक शिस्तीचं प्रतिबिंब असतो आणि तो चांगला असेल, तर बँक किंवा फायनान्शियल इन्स्टिट्यूटकडून कर्ज किंवा क्रेडिट कार्ड मिळवणं खूप सोपं होतं. पण जर तो खराब असेल, तर कर्ज मिळवणं कठीण होतं आणि मिळालं तरी त्यावर व्याजदर खूप जास्त लागतो. म्हणूनच, प्रत्येकाने आपले क्रेडिट स्कोर सुधारण्यासाठी काही महत्त्वाच्या गोष्टींचे पालन करणे अति आवश्यक आहे.

सर्वप्रथम, आपण समजून घ्यायला हवं की क्रेडिट स्कोर म्हणजे काय आणि तो कसा ठरतो. भारतात CIBIL, Equifax, Experian आणि CRIF High Mark या कंपन्या क्रेडिट स्कोअर ठरवतात. हा स्कोअर 300 ते 900 च्या स्केलमध्ये असतो, आणि 750 च्या वरचा स्कोअर चांगला मानला जातो. हा स्कोअर मुख्यतः तुमच्या कर्जफेडीच्या सवयींवर आणि आर्थिक शिस्तीवर अवलंबून असतो. जर तुम्ही वेळेवर EMI भरत असाल, जास्त कर्ज घेत नसलात आणि क्रेडिट कार्डचा योग्य वापर करत असाल, तर तुमचा स्कोअर चांगला राहतो. पण जर वेळेवर पेमेंट्स होत नसतील, जास्त कर्ज घेतलं असेल किंवा क्रेडिट कार्डचा अतिरिक्त वापर केला असेल, तर स्कोअर खाली जातो.

आता, क्रेडिट स्कोर सुधारण्यासाठी काय करता येईल ते पाहूया.

 क्रेडिट कार्ड आणि कर्जाचे वेळेवर पेमेंट करा
क्रेडिट स्कोअर सुधारण्यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे तुमच्या सर्व कर्जाचे आणि क्रेडिट कार्ड बिलांचे वेळेवर पेमेंट करणे. जर तुम्ही वेळेवर EMI आणि क्रेडिट कार्डची संपूर्ण रक्कम भरत असाल, तर तुमचा एक आहे कारण त्यामुळे व्याज वाढतं आणि क्रेडिट स्कोअर कमी होतो. म्हणून शक्य तितकं संपूर्ण बिल वेळेवर भरण्याचा प्रयत्न करा.

क्रेडिट यूटिलायझेशन रेशो कमी ठेवा
क्रेडिट यूटिलायझेशन म्हणजे तुम्ही तुमच्या क्रेडिट लिमिटच्या तुलनेत किती खर्च करता. जर तुमची क्रेडिट लिमिट १,००,००० रुपये असेल आणि तुम्ही दर महिन्याला ९०,००० खर्च करत असाल, तर तुमचा यूटिलायझेशन रेशियो ९०% होतो. हा खूप जास्त आहे आणि त्यामुळे स्कोअर कमी होऊ शकतो. चांगल्या क्रेडिट स्कोअरसाठी हा रेशियो ३०% च्या आत ठेवणे आवश्यक आहे. म्हणजेच, जर तुमची लिमिट १,००,००० रुपये असेल, तर दर महिन्याला ३०,००० रुपयांच्या आतच खर्च करावा.

जुने क्रेडिट कार्ड बंद करू नका
अनेक लोक जुनी क्रेडिट कार्डे बंद करतात, पण हा चुकीचा निर्णय असू शकतो. जुन्या क्रेडिट कार्डामुळे तुमचा “Credit History Length” जास्त राहतो, जो क्रेडिट स्कोअर सुधारण्यासाठी उपयोगी असतो. जर तुम्ही जुनं कार्ड बंद केलं, तर तुमच्या क्रेडिट हिस्ट्रीचा कालावधी कमी होईल आणि त्यामुळे स्कोअरवर परिणाम होईल. जर त्या कार्डावर वार्षिक शुल्क नसेल, तर ते सुरू ठेवा आणि त्याचा वापर अधूनमधून करत राहा.

एकाच वेळी खूप जास्त कर्ज किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज करू नका
जर तुम्ही एका वेळेस खूप जास्त क्रेडिट कार्ड किंवा कर्जासाठी अर्ज केला, तर प्रत्येक अर्जामुळे तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर थोडा नकारात्मक परिणाम होतो. बँका आणि फायनान्शियल कंपन्या तुमच्या क्रेडिट अहवालावर “Hard Inquiry” करतात आणि जर त्या खूप जास्त झाल्या, तर क्रेडिट स्कोअर कमी होऊ शकतो. त्यामुळे केवळ गरज असल्यासच नवीन कर्ज किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज करा.

विविध प्रकारची क्रेडिट प्रोफाइल ठेवा
क्रेडिट स्कोअर ठरवताना तुमच्या क्रेडिट प्रोफाइलचा प्रकारही महत्त्वाचा असतो. जर तुमच्याकडे केवळ एकच प्रकारचं कर्ज असेल, तर ते फार चांगलं मानलं जात नाही. जर तुमच्याकडे होम लोन, पर्सनल लोन, क्रेडिट कार्ड आणि ऑटो लोन यांसारखे विविध प्रकारचे क्रेडिट असतील, तर तुम्ही विविध प्रकारच्या क्रेडिटसह चांगल्या प्रकारे व्यवस्थापन करू शकता, असं मानलं जातं. त्यामुळे जर तुम्हाला गरज असेल, तर वेगवेगळ्या प्रकारचे क्रेडिट व्यवस्थापन करण्याचा प्रयत्न करा.

तुमच्या क्रेडिट रिपोर्टची  नियमितपणे तपासणी करा
कधीकधी तुमच्या क्रेडिट अहवालात चुकीची माहिती असू शकते, जसे की एखाद्या कर्जाचे चुकीचे पेमेंट रेकॉर्ड किंवा तुमच्यावर असलेले कर्ज जे तुम्ही घेतलेलेच नाही. त्यामुळे तुमचा स्कोअर अनावश्यकपणे कमी होऊ शकतो. हे टाळण्यासाठी तुम्ही दर ६ महिन्यांनी तुमचा क्रेडिट अहवाल तपासावा आणि जर काही चुकीची माहिती असेल, तर संबंधित क्रेडिट ब्युरोशी संपर्क साधावा.

ज्या मित्र किंवा नातेवाईकांसाठी तुम्ही गारन्टर (Co-borrower) असाल, त्यांचे पेमेंट्स देखील ट्रॅक करा
जर तुम्ही कोणत्याही मित्र किंवा नातेवाईकांसोबत संयुक्त कर्ज घेतले असेल किंवा कुणाच्या कर्जासाठी “Guarantor” झाला असाल, तर त्या व्यक्तीने वेळेवर पेमेंट न केल्यास त्याचा परिणाम तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर होतो. म्हणून अशा प्रकारचे निर्णय घेताना विचारपूर्वक घ्या आणि त्या व्यक्तीच्या आर्थिक शिस्तीबद्दल खात्री करा.

छोट्या कर्जांची वेळेवर परतफेड करा
जर तुमच्या क्रेडिट स्कोअरमध्ये सुधारणा करायची असेल, तर तुम्ही कमी रकमेचं कर्ज घेऊन त्याची वेळेवर फेड करणे फायदेशीर ठरू शकतं. उदाहरणार्थ, तुम्ही एक छोटे कंझ्युमर लोन किंवा पर्सनल लोन घेऊन ते वेळेवर फेड केलं, तर तुमचा क्रेडिट स्कोअर हळूहळू वाढतो. यामुळे तुम्हाला भविष्यात मोठ्या कर्जासाठी अर्ज करताना मदत मिळू शकते.

EMI बाउंस होणार नाही याची काळजी घ्या
अनेक वेळा लोक बँक खात्यात पुरेसे पैसे ठेवत नाहीत आणि त्यामुळे त्यांच्या EMI बाउंस होतात. हे टाळण्यासाठी खात्यात वेळेवर पैसे ठेवा आणि ऑटो-डेबिट किंवा ECS सेटअप करून ठेवा. त्यामुळे तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर वाईट परिणाम होणार नाही.

संयम बाळगा आणि सातत्य ठेवा
क्रेडिट स्कोअर सुधारण्याची प्रक्रिया काही दिवसांत होत नाही, त्यासाठी महिन्यांपासून वर्षांपर्यंत वेळ लागू शकतो. त्यामुळे संयम बाळगणं गरजेचं आहे. तुम्ही वरील सगळ्या टिप्स फॉलो केल्या, तर हळूहळू तुमचा स्कोअर सुधारेल आणि तुम्हाला उत्तम फायनान्शियल डिल्स मिळतील.

हे ही पहा शेतकऱ्यांसाठी प्रमुख 10 सरकारी कृषी योजना

क्रेडिट स्कोअर सुधारण्यासाठी आर्थिक शिस्त आणि जबाबदारीने पैसे व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे. वेळेवर पेमेंट करणे, क्रेडिट कार्डचा योग्य वापर करणे आणि अनावश्यक कर्ज टाळणे या साध्या सवयींनी तुम्ही तुमचा स्कोअर चांगला करू शकता. त्यामुळे आर्थिक स्थिरतेसाठी आणि भविष्यातील फायनान्शियल संधींसाठी याकडे लक्ष द्या.